Kỳ thú tường trình nhà cổ: Nhà lá mái chống cháy
Trở thành người VN đầu tiên nhận giải thưởng quốc tế về kiến trúc gỗ mang tên Daifumi của Nhật Bản hồi tháng 10.2014 nhưng hành trình đo vẽ và trùng tu nhà cổ của họa sĩ Nguyễn Thượng Hỷ (Quảng Nam) đã khởi sự từ 35 năm trước.
Thay ngói cho nhà lá mái
Trong khu vườn rợp bóng cây có di tích cổ làm nhà lưu niệm của cụ Huỳnh Thúc Kháng ở xã Tiên Cảnh, H.Tiên Phước (Quảng Nam), lâu nay khách phương xa quen với hình ảnh mái ngói cổ kính. Nhưng Nguyễn Thượng Hỷ đã gây ngạc nhiên lớn khi gửi bản tham luận phân tích về… ngôi nhà lá mái, nhân hội thảo khoa học về thân thế - sự nghiệp cụ Huỳnh Thúc Kháng tổ chức hồi đầu năm 2012. Nhiều chuyên gia khen cách tiếp cận hay và lạ, vì anh chịu khó gặp gỡ chủ nhân để kể lại câu chuyện kỳ công thay từng viên ngói trên mái tranh.
Mái nhà 2 lớp của chí sĩ Huỳnh Thúc Kháng cũng đã được thay ngói. Qua lời kể của ông Huỳnh Thoàn, cháu cụ Huỳnh, ngôi nhà này tu sửa sau năm 1940, trải qua các công đoạn nhọc nhằn mấy lần đi đò, đi xe, gánh bộ… Ông Thoàn lưu ý họa sĩ Hỷ về kiểu lợp 2 mái lá ban đầu rất lạ, kết nhau bằng sợi dây mây để lỡ xảy ra hỏa hoạn thì đứng bên dưới giật đứt dây tách các mái ra, “chia nhỏ” đám cháy.
|
|
Cụ Nguyễn Huỳnh Anh, chủ nhân ngôi nhà cổ ở làng Lộc Yên (Tiên Phước) từng 2 lần bị Ngô Đình Diệm gạ mua nhưng bất thành, đã trực tiếp đi áp tải ngói từ Hội An về để thay mái lá hồi năm 1941. Thông tin quý giá này anh Hỷ “lượm lặt” được trong các chuyến khảo tả ở Lộc Yên từ năm 1993 khi cụ Huỳnh Anh còn khá minh mẫn (cụ mất năm 2006).
“Vùng này hồi đó làm gì có ngói để lợp. Chỉ những nhà giàu mới tính chuyện mua ngói từ dưới Hội An. Ngói được chuyển theo đường thủy vô đến Tam Kỳ, sau đó chuyển xe đò lên đến Tiên Kỳ rồi lần lượt gánh từng chuyến lên làng cổ. Cụ Nguyễn Huỳnh Anh vẫn nhớ lúc đó mỗi viên ngói giá 1 xu”, anh Hỷ kể.
Kết quả nghiên cứu về nhà lá mái - kiến trúc nhà ở tại đảo Lý Sơn cùng với những đề xuất về bảo tồn kiến trúc sinh thái, môi trường, về ý nghĩa văn hóa… đã giúp Nguyễn Thượng Hỷ trở thành tác giả duy nhất ở khu vực miền Trung đoạt giải tại cuộc thi do Viện Kiến trúc quy hoạch đô thị và nông thôn tổ chức về kiến trúc cổ truyền VN hồi năm 2010.
Hứa Xuyên Huỳnh - Báo Thanh Niên
