1. Tiên Phước dưới ách thống trị của đế quốc, phong kiến  

Trong những năm cuối thế kỷ XIX đến năm 1945, Tiên Phước là huyện miền núi, hẻo lánh. Dưới sự cai trị của thực dân Pháp, đời sống nhân dân vô cùng cơ cực. Hầu hết người dân bị đói kém, thất học, đau ốm khắp nơi, trong khi đó thực dân Pháp cấu kết với chính quyền phong kiến triều Nguyễn ra sức thực hiện chính sách ngu dân, đàn áp về chính trị, vơ vét về kinh tế. Chính vì vậy, các tầng lớp nhân dân bị áp bức, bóc lột và sĩ phu yêu nước đã đứng lên đấu tranh mạnh mẽ chống chế độ thực dân - phong kiến.

Trong thời kỳ này, tại Quảng Nam, đông đảo nhân dân hưởng ứng phong trào Cần Vương do Trần Văn Dư lãnh đạo, trong đó có nhân dân Tiên Phước. Căn cứ sơn phòng Dương Yên đã được phe chủ chiến xem như là trung tâm chỉ huy thứ hai (sau Tân Sở) cho các tỉnh phía Nam kinh đô Huế. Sau khi Trần Văn Dư bị giặc giết, Nguyễn Duy Hiệu tiếp tục lãnh đạo Nghĩa hội chống Pháp, ông cho dời đại bản doanh về làng Thanh Lâm (Tiên Thọ) tiếp tục chiêu mộ nhân dân tham gia các đội hương dũng quân, đoàn kết quân để chống Pháp. Năm 1886, quân Pháp kéo đến đàn áp đã bị nghĩa quân Nguyễn Duy Hiệu phục kích, đánh thắng giòn giã tại Suối Đá, địa danh Suối Đá đi vào lịch sử từ đây.

Năm 1904, làng Thạnh Bình (Tiên Cảnh) là địa điểm họp bàn việc cứu dân, cứu nước của các sĩ phu yêu nước như Phan Châu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Trần Quý Cáp, Phan Bội Châu… Từ đây, các nhà ái quốc đã bôn ba trên các ngã đường khác nhau. Tiêu biểu thời kỳ này là phong trào Duy Tân: một số sĩ phu yêu nước đã đi khắp nơi trong nước và ngoài nước để vận động phong trào. Tại làng Phú Lâm (Tiên Sơn) là địa điểm thực hành cải cách tiêu biểu của phong trào Duy Tân do Lê Cơ lãnh đạo đạt được nhiều kết quả tốt đẹp theo trào lưu của xã hội mới. Phong trào Duy Tân ở Tiên Phước nói riêng và khắp trung kỳ nói chung đã diễn ra rầm rộ ngày càng lan rộng, thu hút đông đảo nhân dân tham gia, mang lại nhiều kết quả thắng lợi.

Trong những năm 1908 – 1925, nhiều phong trào đấu tranh chống thực dân- phong kiến thu sưu cao thuế nặng, chiếm đoạt đất đai… của nhân dân Tiên Phước liên tiếp nổ ra, thu hút hàng ngàn người tham gia; có cuộc khởi nghĩa đã tiêu diệt được nhiều quân Pháp. Riêng cuộc khởi nghĩa (1916) do Trần Huỳnh lãnh đạo đội quân gần 1000 người tham gia tiến công giải phóng đồn Trà My và phủ lị Tam Kỳ nhưng sau đó bị thực dân Pháp đàn áp.

Nhìn chung, các phong trào yêu nước đã nổ ra quyết liệt với các hình thức và biện pháp đa dạng nhưng chưa có đường lối lãnh đạo đúng đắn, thiếu tổ chức và lực lượng cần thiết nên chỉ giành lấy những chiến thắng nhất thời và lần lượt bị thất bại.

2. Sự ra đời của huyện Tiên Phước

Huyện Tiên Phước trước đây là vùng đất thuộc huyện Hà Đông của phủ Thăng Bình thuộc Nam Ngãi tổng trấn (1814), rồi Hà Đông của phủ Tam Kỳ, thuộc tỉnh Quảng Nam (1906).

Năm 1916, từ làng Thanh Lâm (thuộc xã Tiên Thọ ngày nay) Trần Huỳnh dấy binh khởi nghĩa phá phủ Tam Kỳ đánh vào thực dân Pháp và phong kiến Nam triều. Cuộc khởi nghĩa tuy bị thất bại nhưng đã gây nổi khiếp sợ cho bọn thực dân – phong kiến. Nhằm ngăn chặn sự đứng lên đấu tranh của nhân dân ta, thực dân Pháp và phong kiến Nam triều thực hiện âm mưu “chia để trị”, cụ thể: tháng 11 năm Bính Thìn (1916) chính quyền Nam triều trích các tổng thượng du ở 2 phủ Thăng Bình và Tam Kỳ đặt riêng làm một huyện lấy tên là huyện Tiên Phước thuộc tỉnh Quảng Nam.

Lúc mới thành lập huyện có 4 tổng, 86 xã:

* Tổng Đông Việt có 19 xã.

* Tổng Phước Giang có 21 xã.

* Tổng Tiên Giang có 26 xã.

* Tổng Tiên Quý có 20 xã.

Năm 1946, huyện Tiên Phước hợp xã lần thứ nhất, giảm cấp chính quyền tổng và sáp nhập 86 xã thành 51 xã. Xã Ngọc Giáp của huyện cắt giao Tam Kỳ. Các làng Thanh Lâm, Quế Phương, Phú Trà của Tam Kỳ được sáp nhập vào Tiên Phước. Cuối năm 1947, ta hợp xã lần thứ hai, cả huyện còn lại 14 xã:

1) Tiên An: An Xá, Bàn An, Đông Thượng

2) Tiên Cảnh: An Sơn, Đại Trung, Tiên Lộc, Thạnh Bình, Thủy Lập, Trung Bình.

3) Tiên Châu: Đông Bình, Hội Lâm, Tiên Hội, Thanh Bôi.

4) Tiên Hồ: Cẩm An, Cẩm Long, Đại Đồng, Đại Quý, Mã Phan, Tây Lộc, Tiên An, Tú Thành, Thọ Đức (Mã Phan: một thôn của làng Tú Hòa thuộc huyện Tam Kỳ. Tú Thành: một thôn của làng Tú Chàng, huyện Tam Kỳ). Ngày nay, địa bàn Tiên Hồ thuộc xã Tam Lộc, Tam Vinh của huyện Phú Ninh.

5) Tiên Hiệp: Hướng Lâm, Tú Hương, Trà Khương.

6) Tiên Kỳ: Bình An, Hữu Lâm, Phước An, Sơn Yên, Tú Sơn.

7) Tiên Lập: Quế Phương, Tân Thanh, Tiên Giang, Tích Phước, Thạch Phước, Xuân Giang (Quế Phương trước đó thuộc Tam Kỳ).

8) Tiên Lãnh: Hòa Phong, Phước Vinh, Kim Tân, Tứ Vĩnh, Vĩnh Thế (Tân Thanh là một thôn của làng cũ Bình Giang).

9) Tiên Mỹ: Mỹ Thượng, (Tiên Phú Đông, Tiên Phú Tây), Trà Lai.

10) Tiên Ngọc: Dương Đông, Hoa Tân.

11) Tiên Phong: Địch An, Địch Tây, Tài Đa, Tiên Hòa.

12) Tiên Quang: Cẩm Y, Đại Tráng, Tài Thành, Tứ An, Tiên Cẩm, Tiên Phô, Tiên Tráng, Trung Tân, Vĩnh Tây.

13) Tiên Sơn: Cẩm Đông, Cẩm Tây, Hòa Lộc, Phú Lâm, Phú Trường, Tứ Lâm, Trung Lâm, Vinh Đông.

14) Tiên Thọ: Bình Giang, Đồng Nga, Phú An, Phước Lâm, Tả Lâm, Tân Đông, Tân Tây, Tân Thượng, Thanh Lâm, Vĩnh Thượng (Phú An là một thôn của làng Xuân Trung, huyện Tam Kỳ. Thanh Lâm trước thuộc Tam Kỳ).

Các làng của Tiên Phước cắt về Tam Kỳ nhập với số làng nhỏ thành xã Tam Phước như An Toán, Cẩm Khê, Đông Lộc, Kỳ An, Khánh Mỹ, Khánh Lộc, Lai Cách, Lam Điền, Lộc Sơn, Mỹ Thành, Ngọc An, Phú Đông, Phú Thị, Phú Nghĩa, Quy Lộc.

Riêng 2 xã Phương Đông, Dương Yên (nay là xã Trà Đông, xã Trà Dương của huyện Bắc Trà My) cũng thuộc huyện Tiên Phước.

Năm 1955, chính quyền Ngô Đình Diệm đổi tên Tiên Hồ thành Phước Long, sau đó tách giao về Tam Kỳ đổi tên thành Kỳ Phước. Ngày 24-6-1958 chính quyền Ngô Đình Diệm ra Nghị định 335-NCPG, theo đó huyện Tiên Phước đổi thành quận Tiên Phước, có 15 xã, và tên gọi các xã lấy chữ Phước làm từ đầu của tên gọi như Tiên Kỳ đổi thành Phước Kỳ, Tiên Mỹ đổi thành Phước Mỹ v.v… Riêng Tiên Lập, địch chia thành 2 xã Phước Lộc và Phước Hiệp. Chúng đổi Tiên Hiệp thành Phước Lâm, Tiên Châu thành Phước Hòa, Tiên Lãnh và Tiên Ngọc gộp chung thành Phước Châu.

Năm 1962, địch cắt các xã Phước Lâm, Dương Yên, Phương Đông, Trà My, Phước Châu, Phước An thành lập quận Hậu Đức, đóng đồn tại Trà My. Đến năm 1964, chúng rút về đóng đồn và quận lị Hậu Đức tại Phước Lâm. Đối với ta, các xã này vẫn thuộc huyện Tiên Phước.

Tháng 7 năm 1969, ta quyết định cắt 3 xã Tiên Sơn, Tiên Cẩm, Tiên Hà của Tiên Phước, các xã Bình Lâm, Thăng Phước của Thăng Bình và các xã Sơn Tân, Sơn Hiệp, Sơn Bình, Sơn An, Sơn Hòa của huyện Quế Sơn để thành lập một huyện mới, lấy tên Quế Tiên, cho phù hợp với điều kiện địa dư, dân số và yêu cầu chỉ đạo trong tình hình chiến tranh.

Sau giải phóng 1975, các xã Tiên Sơn, Tiên Cẩm, Tiên Hà, được trả lại về Tiên Phước. Tháng 6-1977 ta nhập 2 xã Tiên Cẩm và Tiên Hà thành xã Tiên Quang. Năm 1981, tách Tiên Quang thành 2 xã Tiên Cẩm và Tiên Hà. Thực hiện Quyết định 79 của HĐBT, ngày 23/9/1981 về việc phân tách địa giới giữa huyện Tiên Phước và huyện Trà My, theo đó xã Tiên Minh của huyện Tiên Phước được  giao về huyện Trà My. Năm 1983, Trà My lại tách Tiên Minh thành 02 xã: Trà Dương, Trà Đông.

Như vậy, kể từ năm 1981 trở đi, huyện Tiên Phước có 15 xã: Tiên Mỹ, Tiên Phong, Tiên Thọ, Tiên Lập, Tiên Lộc, Tiên An, Tiên Hiệp, Tiên Cảnh, Tiên Lãnh, Tiên Ngọc, Tiên Châu, Tiên Cẩm, Tiên Hà, Tiên Sơn, Tiên Kỳ. Ngày 01-01-1997, thực hiện Nghị quyết của Quốc hội khóa IX về việc chia và điều chỉnh địa giới hành chính một số tỉnh, tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng được tách thành 2 đơn vị: tỉnh Quảng Nam và Thành phố Đà Nẵng. Từ đây, huyện Tiên Phước trực thuộc tỉnh Quảng Nam.

Sau nhiều lần thay đổi địa giới hành chính, đến nay, huyện Tiên Phước có 14 xã, 1 thị trấn.

3. Quá trình truyền bá Chủ nghĩa Mác - Lê nin đến Tiên Phước và sự ra đời các chi bộ Cộng sản đầu tiên

a. Quá trình truyền bá Chủ nghĩa Mác - Lênin đến Tiên Phước

Ngày 03/2/1930 Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, đã đánh dấu bước ngoặc quan trọng trong tiến trình cách mạng của Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, phong trào yêu nước khắp nơi trong cả nước đã nổ ra và từng bước giành thắng lợi.

Ở  Quảng Nam nói chung và Tiên Phước nói riêng, trong những năm 1936 – 1939, dưới sự lãnh đạo của Đảng, phong trào đấu tranh đòi dân sinh dân chủ đã diễn ra mạnh mẽ.

Lúc này, có một số chiến sĩ Cộng sản ở Quảng Ngãi bị địch khủng bố đã chạy đến lánh cư tại Tiên Thọ, trong đó có đồng chí Lê Tịnh. Tại Tiên Thọ, các đồng chí Vương Danh, Trần Ngọc Chương, Nguyễn Mỹ đã đến tìm hiểu và được đồng chí Lê Tịnh tuyên truyền về Đảng, nên đường lối của Đảng bắt đầu thâm nhập vào Tiên Phước.

Tháng 11 năm 1937, Tỉnh uỷ Quảng Nam phân công đồng chí Khưu Thúc Cự đến hoạt động và gây dựng cơ sở tại Tiên Phước. Đồng chí Cự đã đến gặp các đồng chí Triệu Thống, Triệu Thị Dân, Bùi Thị Lạng ở Địch Yên (Núi Đốc) để tuyên truyền cách mạng vô sản, tuyên truyền về Đảng. Đồng chí Khưu Thúc Cự đã chuyển cho đồng chí Triệu Thống một số tài liệu, sách báo như “tư bản luận”, “chủ nghĩa tư bản rẫy chết”, “vấn đề dân cày”, báo Tin tức, báo dân…

Ngoài nhóm Triệu Thống, đồng chí Cự cũng đã bắt mối liên lạc với các nhóm Vương Danh ở Tiên Thọ, Phạm Bằng ở Tiên Cảnh.

Tại Phú Lâm (Tiên Sơn), Xứ ủy Trung kỳ giao nhiệm vụ cho đồng chí Lê Tuất và Huỳnh Lắm xây dựng lò chén để giải quyết kinh phí cho Đảng hoạt động. Lò chén Phú Lâm không chỉ là nơi sản xuất kinh doanh mà còn cùng với hiệu sách Việt Quảng là cơ sở liên lạc của Xứ uỷ và Tỉnh uỷ.

Trong những năm 1936 - 1939, phong trào đọc sách báo Đảng công khai ở nơi đông người, đã phát triển sâu rộng trong nhóm thanh niên có học ở Địch Yên, Tài Đa, Hữu Lâm, Cây Cốc, Tích Phước, Thạnh Bình, Cẩm Y… Nhiều thanh niên đã trở thành cán bộ cốt cán của Đảng sau này.

Năm 1940, đồng chí Nguyễn Thị Phi được chi bộ Mỹ Sơn (Tam Kỳ) phân công vận động quần chúng thị xã Tam Kỳ và Tiên Phước. Tại Mỹ An, đồng chí đã xây dựng một nhóm quần chúng gồm ông Thời, chị Hạnh, chị Minh. Tại chợ Tiên Phước, có 2 chị em chị Mực là cơ sở nòng cốt. Tại Tiên Bình, tháng 8/1941 chị Phi bắt mối liên lạc với Nguyễn Mau, Nguyễn Thìn, Trần Thế Tửu.

Như vậy, thông qua hoạt động tuyên truyền của các Đảng viên Cộng sản và sách báo Đảng, Chủ nghĩa Mác -Lênin đã được truyền bá đến nhân dân Tiên Phước, nhiều cơ sở cách mạng đã manh nha hình thành, tập hợp được các tầng lớp nhân dân tham gia đấu tranh chống chế độ thực dân, phong kiến.

b.  Sự ra đời của các chi bộ Cộng sản đầu tiên của huyện Tiên Phước

Đầu năm 1941, từ cơ sở Phạm Bằng, đồng chí Nguyễn Sắc Kim đã lập ra chi bộ Thạnh Bình (Tiên Cảnh) gồm có: Phạm Bằng, Lê Quyên, Đào Trợ, Huỳnh Hoá do đồng chí Phạm Bằng làm Bí thư - đây là chi bộ Đảng đầu tiên của huyện.

Tiếp đến, ngày 5/12/1941, chi bộ Cộng sản Tài Đa (Tiên Phong) được thành lập lấy bí danh là chi bộ Triều Tiên, gồm có Nguyễn Huyên (Bí thư), Phạm Vịnh, Võ Tuệ. Chi bộ Triều Tiên đã phát triển được một tổ quần chúng gồm có: Lê Thảng, Lê Thị Ban, Nguyễn Hầu, Nguyễn Thứ, Nguyễn Thị Hoàng, Trương Thị Ngọc Lan, Lê Thị Toản do đồng chí Nguyễn Huyên làm tổ trưởng.

Trước sự phát triển mạnh của phong trào cách mạng ở Tiên Phước, thực dân Pháp đã dùng nhiều thủ đoạn nham hiểm để đánh phá, do vậy, nhiều đảng viên, quần chúng cảm tình với Đảng bị giặc bắt bớ, tù đày. 2 Chi bộ Thạnh Bình và Tài Đa tồn tại một thời gian thì bị địch đánh phá bể vỡ nhưng các chiến sĩ cách mạng đã nêu cao khí tiết cách mạng, phẩm chất cao đẹp đã gây tiếng vang lớn trong dư luận xã hội lúc bấy giờ, tạo ấn tượng mạnh mẽ đối với các tầng lớp nhân dân.

Những đảng viên cộng sản như Phạm Bằng, Nguyễn Huyên, Đào Trợ, Lê Quyên… đã trở thành tấm gương sáng cho đông đảo nhân dân Tiên Phước hiểu biết hơn về Cộng sản và sẵn sàng gia nhập vào các tổ chức do Đảng lãnh đạo để làm cách mạng.

4. Vì độc lập, tự do, nhân dân Tiên Phước theo Đảng, nhất tề xông lên đập tan xiềng xích nô lệ, làm cách mạng tháng Tám thắng lợi

Trước tình hình thế giới và trong nước chuyển biến mau lẹ, tháng 5/1945, hội nghị Tỉnh uỷ mở rộng tại bến đò ông Đốc (Đại Lộc) đã chỉ thị về việc “mở rộng và củng cố mặt trận Việt Minh, phát triển mạnh các đoàn thể cứu quốc từ làng, xã đến huyện, phát triển nhiều đội tự vệ vũ trang, đẩy mạnh huấn luyện, rèn sắm vũ khí, xây dựng căn cứ du kích của tỉnh liên hoàn từ Tiên Phước – Quế Sơn…”.

Ở Tiên Phước, 6 tổ chức Việt Minh được thành lập ở Thạnh Bình, Tiên Bình, Sơn Yên, Cây Cốc, Tài Đa, Cẩm Y và phát triển được một cơ sở tại huyện đường.

Công tác huấn luyện tự vệ được chú trọng, các đồng chí Nguyễn Cừ, Nguyễn Phương, Nguyễn Huân – hội viên cứu quốc ở Sơn Yên được đồng chí Nguyễn Chế đưa đi huấn luyện tại Thăng Bình.

Công tác tập hợp lực lượng được tiến hành khẩn trương, mạnh mẽ bằng nhiều hình thức trong các tầng lớp nhân dân, như: tại Tân An Tây, nhóm thanh niên gồm Vương Danh, Trần Ngọc Chương, Phan Cống lập hội truyền bá quốc ngữ để nắm quần chúng, người đi học rất đông. Ta bí mật đưa người vào nắm các tổng đoàn, xã đoàn của tổ chức thanh niên Phan Anh để biến thành lực lượng cách mạng.

Để chuẩn bị khởi nghĩa, Tỉnh uỷ phân công đồng chí Huỳnh Đắc Hương trực tiếp chỉ đạo Tiên Phước. Đồng chí đã thành lập Ban vận động khởi nghĩa gồm Huỳnh Đắc Hương, Phạm Bằng, Nguyễn Huyên và Phạm Toàn.

Các đồng chí trong Ban vận động khởi nghĩa được phân công về hoạt động ở các tổng để phát triển thêm lực lượng cứu quốc và luyện tập quân sự.

Ngày 14/8/1945, Tỉnh ủy họp tại Tam Xuân, hội nghị nhận định thời cơ khởi nghĩa đã đến, phải hành động kịp thời và kiên quyết. Hội nghị quyết định phát động toàn dân tham gia khởi nghĩa trong phạm vi toàn tỉnh.

Ngày 18/8/1945, Uỷ ban khởi nghĩa Tiên Phước nhận được lệnh khởi nghĩa của Uỷ ban cứu quốc Việt Minh Vụ Quang (mật danh của Tỉnh uỷ Quảng Nam). Lúc này, các tổ Việt Minh ở các tổng có đông đảo quần chúng trang bị giáo mác, gậy gộc, trống giong cờ mở kéo về huyện lị.

Sau khi cướp chính quyền ở tỉnh lỵ Hội An xong, đêm 18/8/1945 đoàn xe của lực lượng vũ trang tỉnh do đồng chí Võ Toàn chỉ huy cùng đồng chí Phan Thị Nễ đã lên Tiên Phước, tiến công huyện đường, bắt sống huyện trưởng Đào Quỳ. Đồng  chí Phạm Bằng và Huỳnh Đắc Hương đứng ra tiếp quản chính quyền huyện ngay trong đêm ngày 18/8/1945. Cuộc khởi nghĩa kết thúc thắng lợi.

II. ĐẢNG BỘ HUYỆN TIÊN PHƯỚC LÃNH ĐẠO NHÂN DÂN KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP VÀ ĐẾ QUỐC MỸ XÂM LƯỢC (1945 – 1975)

1. Xây dựng chính quyền nhân dân, xây dựng Đảng bộ huyện Tiên Phước

Ngay sau khi giành được chính quyền, nhiệm vụ cách mạng cấp bách lúc này là phải nhanh chóng xây dựng bộ máy hành chính từ huyện đến xã, nhằm làm nhiệm vụ bảo vệ và phát huy thành quả cách mạng.

Tại huyện, đồng chí Huỳnh Đắc Hương đã chủ trì hội nghị thành lập Uỷ ban nhân dân cách mạng lâm thời. Sau đó, dưới nhiều hình thức khác nhau chính quyền cách mạng được thiết lập hầu hết ở các xã. Ngày 26/8/1945, Uỷ ban nhân dân cách mạng huyện ra mắt toàn dân được đông đảo nhân dân ủng hộ nhiệt liệt.

Chính quyền huyện tập trung nhiệm vụ bảo vệ thành quả cách mạng. Một bộ phận trong lực lượng Cao Đài và Việt Nam Quốc dân đảng có ý đồ chống đối, phá hoại chính quyền cách mạng đã bị kiềm chế, ngăn chặn kịp thời. Một số phần tử có thái độ chống đối rõ rệt đã bị bắt giữ. Một số kẻ lợi dụng tôn giáo để tung ra những luận điệu phản cách mạng, đã được chính quyền cách mạng can thiệp, giải thích rõ với nhân dân.

Về mặt tổ chức Đảng, sau cách mạng tháng 8/1945 Tổ chức Đảng Cộng sản Đông Dương (nay là Đảng Cộng sản Việt Nam) của huyện Tiên Phước do đồng chí Nguyễn Duy Đề làm Bí thư. Từ tháng 3/1946 trở đi một số chi bộ Đảng mới được thành lập. Vì số lượng đảng viên còn ít nên có nơi hai ba xã ghép lại thành một chi bộ, như chi bộ Thạnh Bình, Tiên Bình - Mỹ An, Trần Khuê - Xuân Sơn, Cẩm Y - An Tráng.

Ngày 16/6/1946, hội nghị thành lập Huyện uỷ Tiên Phước họp tại trụ sở Mặt trận Việt Minh (trước đây là trụ sở của thanh niên Phan Anh, gần trung tâm UBND huyện ngày nay). Huyện uỷ do Tỉnh uỷ chỉ định có đồng chí Huỳnh Hoà (Bí thư), Phan Toản (Phó Bí thư), Trương Minh Lý (uỷ viên). Liền sau đó, các chi bộ Đảng ở các xã được hình thành.

Mặc dù Đảng bộ còn rất ít đảng viên, nhưng sự ra đời của Đảng bộ huyện đã làm chổ dựa vững chắc của phong trào cách mạng huyện nhà, thông qua Mặt trận Việt Minh rồi Mặt trận Liên Việt các chủ trương, chính sách của Đảng bộ huyện đã được đông đảo nhân dân hưởng ứng tích cực, tạo tiền đề cho Đảng lãnh đạo thắng lợi nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn tiếp theo trên địa bàn huyện.

2. Xây dựng Tiên Phước thành hậu phương vững chắc của chiến trường Quảng Nam - Đà Nẵng trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp (1946 - 1954)

Nằm trong vùng tự do của chiến trường Quảng Nam - Đà Nẵng, Tiên Phước trở thành nơi tiếp cư, cưu mang, đùm bọc, chở che, nhường cơm, xẻ áo cho đồng bào các huyện Duy Xuyên, Điện Bàn, Thăng Bình lánh cư trong giai đoạn tiêu thổ kháng chiến; huyện còn vinh dự thực hiện nghĩa vụ quốc tế trong việc giúp đỡ, bảo vệ an toàn cho các đơn vị chiến đấu của nước bạn Lào và Campuchia đóng quân.

Nhân dân Tiên Phước vừa là lực lượng tại chổ giúp đỡ, hỗ trợ để đảm bảo hoạt động cho các cơ quan của Tỉnh đóng trên địa bàn huyện như: Uỷ ban kháng chiến – Hành chính tỉnh, trường Thiếu sinh quân, trại sản xuất, các công binh xưởng, xưởng giấy, xưởng hoá chất, các bệnh viện dân y và quân y… đồng thời vừa là lực lượng bảo vệ an toàn cho hoạt động cách mạng trên địa bàn; ngăn cản sự dò la, đánh phá của mật thám Pháp và các thế lực thù địch trên địa bàn.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, chính quyền và mặt trận, phong trào cách mạng của nhân dân Tiên Phước tiếp tục được phát huy. Tiên Phước cùng với cả tỉnh vừa ra sức giữ vững vùng tự do, vừa ra sức chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến.

Để giữ vững vùng tự do, Đảng bộ huyện đã lãnh đạo, tập hợp tất cả các tầng lớp nhân dân thành một khối đoàn kết vững chắc, là lực lượng hùng hậu để sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ cách mạng. Những chủ trương của Đảng được chính quyền và mặt trận huyện tổ chức truyền đạt thông qua các đoàn thể cứu quốc như thanh niên, phụ nữ, thiếu nhi, phụ lão, hội mẹ, chị chiến sĩ ..thi đua thực hiện hết sức sôi nỗi, tạo thành phong trào hành động cách mạng mạnh mẽ, triệt để. 

Tích cực chi viện cho tiền tuyến, hàng nghìn người dân Tiên Phước nối tiếp đợt này qua đợt khác tham gia đi dân công hoả tuyến để vận chuyển lương thực, vũ khí phục vụ kháng chiến chống Pháp ở tận Tây Nguyên, Hạ Lào.  Nhiều thanh niên hăng hái bước qua “cầu vinh quang” gia nhập đội quân Nam tiến; nhiều đơn vị vũ trang được đưa đi dự chiến ở các huyện Đại Lộc, Điện Bàn… và đã có nhiều người ngã xuống vì nghĩa vụ thiêng liêng.

Đối với những người dân ở tại quê nhà từ cụ già cho đến em bé cũng tích cực tham gia nhiệm vụ cách mạng: phòng gian, bảo mật, bảo vệ an toàn cho hoạt động của các cơ sở cách mạng của tỉnh, huyện. Bên cạnh, là việc tăng gia sản xuất theo hướng tự cấp, tự túc, tích cực đóng góp về của cải, vật chất cho công cuộc kháng chiến bằng tất cả những gì hiện có của bản thân và từng gia đình người dân, góp phần để huyện Tiên Phước làm tốt nhiệm vụ căn cứ địa kháng chiến của tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng. Nhất là trong giai đoạn chuẩn bị tổng phản công, với tinh thần “tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng”, nhân dân Tiên Phước tích cực thực hiện cuộc tổng động viên, hàng trăm con trâu, hàng trăm tấn thóc được đóng góp vào kho. Thực hiện góp “quỹ chuyển mạnh”, nhân dân hưởng ứng nhiệt liệt, có gia đình tự nguyện đóng góp 1/3 gia sản cho cách mạng.

Như vậy, trong 9 năm kháng chiến chống Pháp, Tiên Phước là hậu phương, căn cứ địa vững chắc đóng góp sức người, sức của cho công cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp trên chiến trường Quảng Nam – Đà Nẵng toàn thắng.

3. Đảng bộ huyện lãnh đạo công cuộc đấu tranh kiên cường chống đế quốc Mỹ xâm lược (1954 – 1975).

3.1.  Kiên quyết đấu tranh đòi Mỹ - Diệm thi hành Hiệp định Giơ-ne-vơ

Bước sang năm 1954, đế quốc Mỹ đã nhảy vào miền Nam thay chân Pháp xâm lược nước ta, tình hình đấu tranh cách mạng vô cùng khó khăn. Lợi dụng thời gian hiệp thương tổng tuyển cử thống nhất đất nước, kẻ thù đã gây ra nhiều tội ác đối với cán bộ, đảng viên và nhân dân huyện nhà. Lúc này, tổ chức Đảng phải rút vào hoạt động bí mật với phương pháp “khéo công tác, khéo che giấu lực lượng”, lãnh đạo nhân dân mềm dẽo đấu tranh chính trị với kẻ thù vừa “có lý, có lợi và có chừng mực” để tránh bị tổn thất. Song trước sự nham hiểm của kẻ thù nhiều cơ sở cách mạng bị lộ, hàng trăm cán bộ, đảng viên và quần chúng trung kiên đã bị kẻ thù bắt tù đày, tra tấn và giết hại.

Hơn lúc nào, tinh thần hy sinh vì tổ quốc, trung thành với Đảng được thể hiện cao độ. Hàng trăm đảng viên, cán bộ và quần chúng trung kiên hy sinh bản thân, gia đình để bảo vệ đồng đội, bảo vệ cách mạng. Tiêu biểu cho khí phách anh hùng của người chiến sĩ cộng sản, đó là 20 đồng chí bị địch bắt tù đày Côn Đảo mặc dù bị tra tấn dã man nhưng không hề bị khuất phục. Nhiều đồng chí là tấm gương sáng cho sự đấu tranh kiên quyết như Đào Em, Nguyễn Liệu, Nguyễn Hữu Ngọc….đã làm khiếp vía quân thù.

Trước làn sóng đấu tranh cách mạng ngày càng dâng cao, chính quyền tay sai Ngô Đình Diệm và bọn phản động Quốc dân đảng điên cuồng dùng chính sách khủng bố, đàn áp phong trào cách mạng bằng nhiều thủ đoạn man rợ, đẫm máu. Nhất là vụ thảm sát hơn 300 đồng chí, đồng bào ta trong cuộc đấu tranh đòi dân sinh, dân chủ tại Cây Cốc (Tiên Thọ) vào cuối tháng 9/1954; vụ thảm sát hàng trăm cán bộ, đảng viên, quần chúng trung kiên tại Hầm Heo Gò Vàng (Tiên Sơn), Đồng Trại (Tiên Cẩm) vào cuối năm 1955. Tiếp đến những năm 1959 – 1960 với Luật 10/59, chính quyền độc tài Ngô Đình Diệm đã lê máy chém đi khắp miền Nam với thủ đoạn “giết lầm hơn bỏ sót” hòng khủng bố, đàn áp phong trào cách mạng, trong đó Tiên Phước cũng là một trong những trọng điểm đánh phá của chúng. Tuy nhiên, tất cả những thủ đoạn phi nhân tính của chúng đều bị thất bại, không những không khuất phục được ý chí  trung kiên của những người cộng sản mà càng làm bốc cao ngọn lửa căm thù giặc trong lòng người dân Tiên Phước.

3.2. Tổ chức lại lực lượng, tiến công đánh bại các kế hoạch chiến tranh của Mỹ - nguỵ, tiến lên giải phóng hoàn toàn quê hương năm 1975

Tháng 1/1959, Nghị quyết 15 của Trung ương Đảng ra đời đã tạo bước chuyển biến đột phá của phong trào cách mạng huyện nhà trong tình hình mới. Huyện uỷ được củng cố, đề ra chủ trương xây dựng lực lượng vũ trang. Tháng 10/1961, lực lượng vũ trang huyện phối hợp với lực lượng vũ trang của tỉnh vượt sông Tranh giải phóng 2 xã Tiên Lãnh, Tiên Ngọc, đây là thắng lợi to lớn khởi đầu cả thời kỳ đồng khởi, có ý nghĩa trước mắt và lâu dài. Từ đây, Tỉnh uỷ và Huyện uỷ Tiên Phước có đất đứng chân làm bàn đạp, chủ động tiến công mở rộng vùng giải phóng.

Tháng 9/1962, quân và dân Tiên Phước phối hợp với lực lượng vũ trang tỉnh tiến công giải phóng 3 xã: Tiên Sơn, Tiên Cẩm, Tiên Hà. Thắng lợi này có ý nghĩa hết sức quan trọng, bước đầu ta đã đập tan âm mưu xây dựng ấp chiến lược của địch, từ đây cách mạng đã làm chủ được một vùng rộng lớn để phát triển lực lượng ra các huyện đồng bằng.

Sau những thất bại liên tiếp, địch tập trung lực lượng lớn, có lúc lên đến 16 tiểu đoàn, cùng với vũ khí hiện đại như máy bay, xe tăng, pháo tầm xa…Chúng liên tiếp mở những cuộc càn quét lớn như “Lam Sơn 7”, “Lam Sơn 8”, đỉnh cao là chiến dịch “Bình Châu”, “Dân Chiến” đánh vào vùng cách mạng hòng tiêu diệt bộ đội chủ lực của ta. Bên cạnh, địch ra sức dồn dân, lập ấp chiến lược với âm mưu tách nhân dân ra khỏi lực lượng cách mạng.

Chủ động đối phó với địch, Đảng bộ huyện đã lãnh đạo, phát huy thế mạnh của chiến tranh nhân dân, kết hợp chiến tranh du kích, đấu tranh chính trị và linh hoạt thực hiện phương châm “2 chân 3 mũi giáp công” trên chiến trường ….từng bước làm thất bại âm mưu đánh nhanh, thắng nhanh; phá sản chiến lược “chiến tranh đặc biệt” của đế quốc Mỹ ở miền Nam Việt Nam.

Tháng 3/1965, Mỹ trực tiếp đưa quân viễn chinh vào miền Nam nước ta. Tại Tiên Phước, quân Mỹ đóng chốt tại một số điểm cao, từ đó chúng càn quét, bắn phá liên miên vào làng xóm. Bên cạnh, chúng tăng cường vũ khí huỷ diệt như sử dụng máy bay B52 thả bom hàng loạt, rải chất độc hoá học xuống vùng giải phóng của ta nhằm biến thành vùng đất trắng.

Sự can thiệp của quân Mỹ, bước đầu gây không ít khó khăn, lo lắng trong quân và dân ta. Tuy nhiên, Đảng bộ đã lãnh đạo cán bộ, đảng viên và nhân dân đúc kết kinh nghiệm, sáng tạo những biện pháp đánh giặc linh hoạt, hiệu quả ở khắp mọi nơi. Kết quả, bộ đội, du kích đã thi đua giành nhiều chiến công vẻ vang, nhiều chiến sĩ được tặng danh hiệu “dũng sĩ diệt Mỹ”, “dũng sĩ quyết thắng”, “dũng sĩ diệt máy bay”….Nhiều chiến thắng oanh liệt làm nức lòng toàn Đảng, toàn quân và toàn dân như chiến thắng Núi Ngang, chiến thắng đồi tranh Ba Xã…

Mặc dù, Chiến lược “chiến tranh cục bộ” của đế quốc Mỹ đã bị phá sản, song đế quốc Mỹ vẫn chưa từ bỏ âm mưu xâm lược nước ta, tiếp tục leo thang chiến tranh. Trong những năm 1969 – 1973, đế quốc Mỹ âm mưu thực hiện kế hoạch “Việt Nam hoá chiến tranh” với dã tâm “dùng người Việt đánh người Việt”, “lấy chiến tranh nuôi chiến tranh”. Lúc này, địch tăng cường đôn quân bắt lính và lấn đất dồn dân, xúc tát dân về các khu dồn, đẩy mạnh chiến tranh tâm lý, sử dụng bọn “Mỹ lết”, tàu rọ…để phục kích, sát hại cán bộ, chiến sĩ hòng lung lạc ý chí cách mạng trong nhân dân ta.

Trước thủ đoạn mới của địch, Đảng bộ huyện đã lãnh đạo cán bộ, chiến sĩ và nhân dân quyết chí “đánh cho Mỹ cút, đánh cho nguỵ nhào”. Mỗi người dân địa phương lúc này là một chiến sĩ kiên trì trụ bám làng xã “một tấc không đi, một li không rời” bền bĩ đấu tranh với các hoạt động xúc tát, dồn dân của địch, đánh bại kế hoạch “tràn ngập lãnh thổ” của Mỹ - nguỵ.

Năm 1972, thực hiện chủ trương của Bộ Chính trị về việc đẩy mạnh tiến công chiến lược trên toàn miền Nam, ở Tiên Phước được sự hỗ trợ của lực lượng vũ trang tỉnh, Đảng bộ huyện đã lãnh đạo lực lượng vũ trang địa phương mở chiến dịch tiến công giải phóng và làm chủ huyện lị trong 1 tháng. Huyện lị Tiên Phước được giải phóng đã góp phần phá vỡ tuyến phòng thủ bảo vệ từ xa của tỉnh lị Quảng Tín, đồng thời phát triển thế và lực mới của phong trào cách mạng huyện nhà trong giai đoạn tiếp theo.

Ngày 27/01/1973, trước sự thắng lợi của ta trên khắp chiến trường miền Nam, buộc đế quốc Mỹ phải ký kết Hiệp định Paris, rút quân về nước.

Thắng lợi trên mặt trận ngoại giao, kết hợp đấu tranh chính trị, binh vận với hoạt động quân sự, quân dân Tiên Phước tiếp tục đẩy mạnh đấu tranh toàn diện trên tất cả các mặt trận, từng bước giành thắng lợi bộ phận tiến đến tổ chức tổng phản công giải phóng hoàn toàn quê hương, đất nước vào mùa Xuân năm 1975.

Kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, huyện Tiên Phước có 12 đơn vị và 5 cá nhân được Đảng, Nhà nước tặng thưởng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; toàn huyện có 46.600 gia đình có công cách mạng; 16.716 cá nhân, đơn vị được Đảng và Nhà nước tặng thưởng huân, huy chương, bằng khen... Trong đó, hơn 600 Bà Mẹ Việt Nam anh hùng, hơn 2500 liệt sĩ đã hy sinh vì nhiệm vụ của Tổ quốc.

III. NHỮNG KẾT QUẢ TIÊU BIỂU TRONG CÔNG CUỘC XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN QUÊ HƯƠNG TIÊN PHƯỚC SAU NGÀY GIẢI PHÓNG

Sau ngày giải phóng, trước những khó khăn, thách thức: đói rét, ốm đau, dịch bệnh, ruộng đồng hoang hóa, đầy rẫy hố bom, mìn, diện cứu đói lên đến 22.000 người, nhân dân phải sống trong điều kiện “hai không, ba thiếu, tình hình an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội khá phức tạp, cán bộ từ huyện đến cơ sở thiếu, chưa đáp ứng được tình hình nhiệm vụ trong giai đoạn mới.

Tiếp tục phát huy truyền thống yêu nước, anh hùng, bất khuất trong đấu tranh, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Tiên Phước tập trung khắc phục hậu quả chiến tranh, ổn định đời sống nhân dân, khôi phục sản xuất, phát triển kinh tế - xã hội, nỗ lực phấn đấu từng bước xây dựng cuộc sống mới. Liền sau năm 1975, nhiều phong trào, chiến dịch có ý nghĩa được phát động, như chiến dịch tháo gỡ bom mìn, san lấp hố bom, tấn công đồng cỏ, khai hoang vỡ hóa, phong trào Nhà nước và nhân dân cùng làm thủy lợi... tạo khí thế mới với tinh thần phấn khích trong đông đảo các tầng lớp nhân dân. Kết quả đã thu nhặt và tháo gỡ trên 17.000 quả mìn các loại với hơn 35.000 công, giải phóng được 75 ha đất sản xuất, mở rộng diện tích canh tác, nhiều công trình thủy lợi kiên cố được xây dựng, khắc phục khó khăn trong khâu nước tưới, kỹ thuật, từng bước thâm canh tăng năng suất cây trồng.

Đến nay, toàn huyện không còn hộ đói, tỉ lệ hộ nghèo giảm xuống còn 7,0%. Về kinh tế nông nghiệp, vụ Đông Xuân 2018-2019, diện tích gieo sạ trên toàn huyện là 2.390 ha, đạt 102% kế hoạch. Đề án phát triển kinh tế vườn, kinh tế trang trại trên địa bàn huyện tiếp tục thực hiện. Nghiệm thu kết quả thực hiện năm 2018 với kinh phí giải ngân trên 4,6 tỷ đồng, hỗ trợ dự án phát triển cây tiêu Tiên Phước 1.539,884 triệu đồng.

Tổng đàn gia súc là 25.000 con/30.000 con, đạt 80% kế hoạch, giảm hơn 2000 con so với cùng kỳ năm 2018. Tổng đàn gia cầm 320.000 con/350.000 con, đạt 94,5% kế hoạch, tăng 60.000 con so với cùng kỳ.

Về lâm nghiệp, triển khai kế hoạch trồng cây dược liệu năm 2018 (15,375ha); xây dựng Kế hoạch trồng rừng gỗ lớn gắn với cấp chứng chỉ rừng trên địa bàn huyện giai đoạn 2018-2020. Tăng cường chỉ đạo công tác quản lý, bảo vệ rừng; thường xuyên tuần tra, truy quét khai thác lâm, khoáng sản trái phép trên địa bàn huyện.

Chương trình nông thôn mới tiếp tục được chỉ đạo, thực hiện tích cực; đến nay bình quân số tiêu chí đạt chuẩn nông thôn mới toàn huyện là 14,5 tiêu chí/xã. Đối với hai xã phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới năm 2019: xã Tiên Châu đạt 16/19 tiêu chí;  xã Tiên Thọ đạt 18/19 tiêu chí. Đối với tiêu chí huyện nông thôn mới đạt 2/9 tiêu chí. Tổ chức kiểm tra, đánh giá tình hình quản lý, sử dụng kinh phí hỗ trợ phát triển sản xuất, xây dựng khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu trên địa bàn huyện giai đoạn 2016-2018. Tập trung giải ngân kinh phí hỗ trợ cho các tổ chức kinh tế tham gia Chương trình OCOP năm 2018; tiếp tục hỗ trợ, tạo mọi điều kiện thuận lợi để các tổ chức, cá nhân đăng ký ngày càng có số lượng và chất lượng sản phẩm thực hiện Chương trình OCOP.

Giá trị sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp đạt 124,76 tỷ đồng, tăng 18,23% so với cùng kỳ 2018. Tập trung công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng Cụm công nghiệp số 1 Tiên Cảnh, Tài Đa - Tiên Phong phục vụ các dự án đầu tư.

Chỉ đạo tập trung bồi thường, giải phóng mặt bằng đảm bảo việc triển khai xây dựng các dự án, công trình, nhất là công trình trọng điểm, công trình nông thôn mới và các công trình tỉnh làm chủ đầu tư. Tổng vốn giải ngân thực hiện quý I/2019 là 72.400 triệu đồng, đạt 49% kế hoạch. Triển khai kế hoạch thực hiện các đề án: Bê tông hóa giao thông nông thôn, bảo trì đường bộ, kiên cố hóa mặt đường ĐH giai đoạn 2 năm 2018 và kế hoạch thực hiện Đề án ĐH năm 2019.

Tổng thu ngân sách nhà nước là 145.511,6 triệu đồng, đạt 26,3% so với kế hoạch giao, tăng 27,2% so với cùng kỳ, trong đó thu ngân sách nhà nước trên địa bàn 16.480,9 triệu đồng, đạt 24% kế hoạch, tăng 36,5% so cùng kỳ năm 2018. Tổng chi ngân sách 144.529 triệu đồng, đạt 26,2% kế hoạch, tăng 32% so với cùng kỳ 2018, trong đó, chi đầu tư phát triển 72.400 triệu đồng (đạt 49% so kế hoạch), chi thường xuyên 72.129 triệu đồng (đạt 20,1% kế hoạch).

Công tác thông tin, tuyên truyền và các hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể dục, thể thao chào mừng các ngày lễ, tết, các sự kiện chính trị trọng đại của quê hương, đất nước được quan tâm tổ chức đảm bảo về nội dung, đa dạng về hình thức, tạo khí thế thi đua sôi nổi, phấn khởi trong nhân dân. Công tác xây dựng đời sống văn hóa, hoạt động bảo tàng, quản lý di tích, phát triển du lịch được thực hiện thường xuyên. Tích cực phối hợp chặt chẽ với các cơ quan báo, đài của tỉnh, Trung ương quảng bá hình ảnh Tiên Phước, giới thiệu thành tựu, tiềm năng thế mạnh của huyện, đồng thời tổ chức các đoàn, tuyến du lịch trên địa bàn huyện.

Giáo dục và đào tạo tiếp tục được quan tâm; đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên được sắp xếp, bố trí kịp thời, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học về cơ bản đáp ứng yêu cầu theo các chuẩn Bộ Giáo dục quy định. Năm học 2018-2019, các trường học trên địa bàn huyện tiếp tục tập trung các biện pháp để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới dạy và học theo chương trình Bộ Giáo dục đề ra; nhiều hội thi, hội giảng, giao lưu học tập kinh nghiệm được tổ chức, góp phần đẩy mạnh phong trào thi đua dạy tốt, học tốt ở các trường. Công tác xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia tiếp tục được tập trung chỉ đạo và triển khai thực hiện thường xuyên, hiện nay, toàn huyện có 34/48 trường được công nhận đạt chuẩn quốc gia; kiểm định chất lượng giáo dục trở thành một trong những nhiệm vụ quan trọng của các nhà trường, Tiên Phước tiếp tục là đơn vị mạnh trên địa bàn tỉnh và là đơn vị dẫn đầu khối miền núi của tỉnh. Các hoạt động khuyến học, khuyến tài, xã hội hóa giáo dục được quan tâm thường xuyên; tổ chức thành công giải thưởng Huỳnh Thúc Kháng lần thứ XIII năm 2019. 

Các chính sách an sinh xã hội, giải quyết chế độ chính sách, cứu trợ xã hội được thực hiện thường xuyên, đảm bảo. Các cấp ủy đảng, chính quyền từ huyện đến xã tổ chức chu đáo việc thăm hỏi, tặng quà gia đình chính sách, người có công, đối tượng bảo trợ xã hội nhân dịp Tết Nguyên đán Kỷ Hợi năm 2019; trao tặng trên 12.155 suất quà với tổng kinh phí 13.282.640.000 đồng, đảm bảo kịp thời, đúng đối tượng. Các chính sách về giảm nghèo, giải quyết việc làm được thực hiện thường xuyên.

Hoạt động chăm sóc sức khỏe cho nhân dân ở hai tuyến huyện, xã được duy trì thường xuyên, cơ bản thực hiện đảm bảo; ngành y tế triển khai đầy đủ các chương trình y tế quốc gia, chương trình tiêm chủng mở rộng, phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em,... Công tác tuyên truyền phòng, chống dịch bệnh và kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm được tăng cường, nhất là trong dịp Tết Nguyên đán 2019, không để xảy ra dịch bệnh, ngộ độc thực phẩm. Công tác Dân số - KHHGĐ, bảo hiểm xã hội được thực hiện thường xuyên, đảm bảo.

Công tác quốc phòng, an ninh, nội chính được đảm bảo, trật tự an toàn xã hội được giữ vững ổn định. Ban Thường vụ Huyện ủy đã ban hành các chỉ thị về nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương; về nhiệm vụ bảo đảm an ninh trật tự trên địa bàn huyện năm 2019.

Tổ chức tốt lễ giao nhận quân năm 2019, đảm bảo chặt chẽ, an toàn, đúng thời gian quy định; tổ chức lễ ra quân huấn luyện đảm bảo chất lượng, đúng kế hoạch. Duy trì thực hiện nghiêm chế độ sẵn sàng chiến đấu từ huyện đến cơ sở. Chỉ đạo, hướng dẫn các xã, thị trấn, đơn vị xây dựng kế hoạch chiến đấu phòng thủ, bảo vệ cơ quan và tổ chức luyện tập các phương án chiến đấu bảo vệ cơ quan, phòng chống cháy nổ, phòng cháy chữa cháy,… theo kế hoạch đề ra. Tiếp tục thẩm định các hồ sơ, đề nghị giải quyết chế độ chính sách cho người có công theo đúng các quy định của Trung ương và Bộ Quốc phòng.

Công an, Quân sự và Mặt trận, các ngành, đoàn thể tiếp tục thực hiện tốt quy chế phối hợp trong kiểm soát địa bàn, phòng, chống tội phạm, tệ nạn xã hội và xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc trên địa bàn huyện. Lực lượng công an mở các đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm, tăng cường tuần tra đêm, tuần tra kiểm soát trật tự an toàn giao thông, nhất là thời điểm diễn ra các ngày lễ, các sự kiện chính trị và trong dịp Tết Nguyên đán Kỷ Hợi 2019, đảm bảo giữ vững an ninh trật tự trên địa bàn. Công tác điều tra khám phá án và phòng chống tệ nạn xã hội được triển khai thực hiện thường xuyên.

Các hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án tổ chức thực hiện đảm bảo đúng pháp luật, không bỏ lọt tội phạm, không để xảy ra oan sai; thực hiện tốt công tác phối hợp liên ngành nội chính huyện. Công tác tiếp dân, giải quyết đơn thư của công dân, đối thoại với nhân dân được quan tâm chỉ đạo; trong quý, các cơ quan quản lý hành chính nhà nước trên toàn huyện đã tiếp 128 lượt người, giảm 6% so với cùng kỳ 2018; tiếp nhận 74 đơn thư các loại, tăng 29% so với cùng kỳ năm 2018. Công tác tư pháp nói chung và các hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật nói riêng được thực hiện thường xuyên. Công tác thanh tra thực hiện theo kế hoạch, đang tiến hành 02 cuộc thanh tra việc quản lý, sử dụng kinh phí và các hoạt động tài chính.

Công tác phòng, chống tham nhũng được Ban Thường vụ Huyện ủy quan tâm chỉ đạo thường xuyên.

HĐND và các ban HĐND huyện xây dựng kế hoạch giám sát việc thực thi chính sách, pháp luật của nhà nước và nghị quyết của Hội đồng nhân dân đề ra. Tổ chức tốt các cuộc tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND các cấp đảm bảo đúng luật định; kịp thời đề nghị cấp có thẩm quyền xem xét, giải quyết các phản ánh, kiến nghị, các vấn đề bức xúc chính đáng của nhân dân.

Tiếp tục nâng cao năng lực quản lý, điều hành của bộ máy ủy ban nhân dân từ huyện đến cơ sở. Chỉ đạo tổ chức thực hiện các nghị quyết của HĐND tỉnh và các quyết định của UBND tỉnh Quảng Nam về tổ chức, sắp xếp lại thôn, khối phố trên địa bàn huyện. Công tác cải cách hành chính tiếp tục được quan tâm; chỉ đạo hướng dẫn thực hiện chấm điểm Bộ chỉ số cải cách hành chính năm 2018 và xây dựng kế hoạch công tác cải cách hành chính năm 2019; tổ chức khảo sát mức độ hài lòng của công dân, tổ chức đối với các cơ quan hành chính trong giải quyết thủ tục hành chính.

Mặt trận và các hội đoàn thể chính trị - xã hội từ huyện đến cơ sở tiếp tục củng cố tổ chức, đổi mới, đa dạng hóa hình thức tuyên truyền, vận động đoàn, hội viên và các tầng lớp nhân dân thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng được các cấp uỷ đảng quan tâm chỉ đạo thường xuyên. Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh; thành lập ban chỉ đạo, tổ giúp việc của Ban Chỉ đạo đấu tranh chống âm mưu, hoạt động “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa huyện (gọi tắt là Ban Chỉ đạo 94).

Công tác tổ chức, cán bộ, ban hành Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 19/5/208 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ; Quy định phân cấp quản lý cán bộ và bổ nhiệm, giới thiệu cán bộ ứng cử. Chỉ đạo các tổ chức đảng triển khai thực hiện Hướng dẫn số 12-HD/BTCTW, ngày 06/7/2018 của Ban Tổ chức Trung ương về một số vấn đề nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ; ban hành bộ tiêu chí đánh giá chất lượng sinh hoạt chi bộ. Chỉ đạo tập trung thực hiện Kết luận số 38-KL/TW, ngày 13/11/2018 của Bộ Chính trị và thực hiện củng cố tổ chức đảng sau khi thực hiện thành lập, đổi tên thôn, khối phố thuộc xã, thị trấn.

Công tác kiểm tra, giám sát được cấp ủy và UBKT các cấp triển khai thực hiện đúng theo quy định của Điều lệ Đảng. Tổ chức quán triệt Quy định số 07-QĐi/TW của Bộ Chính trị về xử lý kỷ luật tổ chức đảng vi phạm.

Công tác dân vận của Đảng, của hệ thống chính trị được tập trung chỉ đạo thường xuyên.

Đẩy mạnh triển khai phong trào thi đua yêu nước giai đoạn 2019-2020 nhằm phấn đấu hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu nhiệm kỳ Đại hội Đảng các cấp, xây dựng huyện đạt chuẩn nông thôn mới năm 2022 và huyện Anh hùng trong thời kỳ đổi mới giai đoạn 2020-2025.

IV. Ý NGHĨA LỊCH SỬ VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM

1. Ý nghĩa lịch sử

- Sự ra đời, tồn tại và phát triển của Đảng bộ huyện là tất yếu khách quan của lịch sử đấu tranh của nhân dân Tiên Phước chống áp bức, bóc lột và các thế lực ngoại xâm; thể hiện đường lối lãnh đạo đúng đắn, tính ưu việt của Đảng nên đã tập hợp được sức mạnh của các tầng lớp nhân dân, từng bước đưa phong trào đấu tranh cách mạng của nhân dân Tiên Phước đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.

- Công cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của quân và dân Tiên Phước giành thắng lợi hoàn toàn vào ngày 10-3-1975 cùng với chiến thắng Buôn Ma Thuột. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Tiên Phước tự hào cùng với quân và dân cả nước cống hiến mồ hôi, xương máu để hoàn thành công cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân thống nhất đất nước.

- Trong công cuộc đổi mới, thực hiện CNH, HĐH đất nước và hội nhập quốc tế, Đảng bộ huyện tiếp tục phát huy trí tuệ và bản lĩnh, đề ra những chủ trương, giải pháp linh hoạt, sáng tạo, sát với thực tiễn, huy động nhiều nguồn lực ở trong và ngoài huyện để tập trung phát triển kinh tế, văn hóa xã hội, đảm bảo quốc phòng -an ninh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.

2. Bài học kinh nghiệm

- Kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Kiên quyết đấu tranh làm thất bại âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật đỗ của các thế lực thù địch. Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của từng tổ chức cơ sở Đảng và đảng viên ngang tầm nhiệm vụ.

- Gắn kết chặt chẽ 2 nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc phù hợp với mỗi giai đoạn lịch sử, trong đó công tác xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt, phát triển kinh tế là nhiệm vụ trung tâm, bảo vệ an ninh tổ quốc là nhiệm vụ quan trọng thường xuyên.

- Đảng phải thường xuyên chỉnh đốn, đổi mới, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên. Đảng phải gắn bó mật thiết với nhân dân, dựa vào dân để xây dựng Đảng.

- Linh hoạt định hướng, phát huy những tiềm lực của địa phương đồng thời tranh thủ sự giúp đỡ của Tỉnh, Trung ương và nguồn lực bên ngoài để tập trung thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Kỷ niệm 73 năm thành lập Đảng bộ huyện Tiên Phước, chúng ta vô cùng tự hào về chặng đường lịch sử đầy hy sinh, gian khổ và vinh quang mà Đảng bộ huyện đã giàu công lãnh đạo để đạt được. Càng tự hào đối với công lao của các bậc cha anh bao nhiêu thì càng thấy trách nhiệm to lớn của mỗi đảng viên, tổ chức đảng hôm nay đối với quê hương, đất nước trong chặng đường sắp tới.

Sự nghiệp cách mạng của Đảng bộ và nhân dân Tiên Phước hôm nay đang đứng trước nhiều thuận lợi song cũng còn nhiều khó khăn, thách thức. Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ trong giai đoạn sắp tới, toàn thể cán bộ, đảng viên và nhân dân huyện nhà phải phấn đấu, nổ lực hết mình để cùng chung tay góp sức giải quyết những hạn chế, khó khăn còn tồn tại, trong đó vai trò lãnh đạo sáng suốt, linh hoạt của Đảng bộ là yếu tố quyết định thành công.

Mỗi tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên phải phấn đấu, rèn luyện, học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, sâu sát cơ sở, gắn bó mật thiết với nhân dân; phải dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm và tích cực tìm ra giải pháp, hiến kế cùng Đảng bộ thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lấn thứ XVI đã đề ra.

* Một số khẩu hiệu tuyên truyền.

- Nhiệt liệt chào mừng kỷ niệm 73 năm Ngày thành lập Đảng bộ huyện Tiên Phước (16/6/1946-16/6/2019) !

- Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Tiên Phước lần thứ XVI !

- Đảng bộ, quân và dân huyện Tiên Phước ra sức thi đua thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2019 !

- Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh

- Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại sống mãi trong sự nghiệp của chúng ta !

- Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh muôn năm !

- Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam muôn năm !