Khách tham quan, viếng mộ cụ Huỳnh Thúc Kháng trên đỉnh núi Thiên Ấn (H. Sơn Tịnh, Quảng Ngãi) có lẽ sẽ ngạc nhiên và lấy làm thích thú khi có một cụ già râu tóc bạc phơ luôn túc trực nơi này cả ngày, sẵn sàng giới thiệu về cuộc đời và sự nghiệp của cụ Huỳnh không thua một hướng dẫn viên du lịch. Lúc vãn khách, ông lại lân la nhổ từng cây cỏ trên mộ, giữ cho khói hương luôn tỏa giữa trời mây.

 Thuyết trình viên tự nguyện

Ông già ấy là cụ Nguyễn Tạo, đã ở tuổi 80. Câu chuyện ông tự nguyện đến chăm sóc phần mộ cụ Huỳnh không lạ với nhiều người dân Quảng Nam, Quảng Ngãi.  Nhưng nếu chưa tiếp xúc, gặp gỡ, chắc hẳn ai cũng nghĩ ông chỉ thuần túy quét dọn, nhổ cỏ, thắp hương trên mộ cụ Huỳnh. Điều bất ngờ mà ông mang đến cho du khách là từ một ông lão chăm mộ, đột nhiên ông hiện ra bên cạnh: "Thưa quý anh quý chị, giờ cho tôi xin phép vài phút được chia sẻ đôi điều về thân thế và sự nghiệp của cụ Huỳnh Thúc Kháng". Bất ngờ này nối tiếp bất ngờ khác, chỉ hơn 5 phút với giọng rành mạch, rõ ràng nhưng rất trầm cảm, ông thuyết trình vắn tắt, nhanh nhưng rất tường tận những gì bao quát nhất về cụ Huỳnh, về tất cả các sự kiện từ ngày, tháng năm đến địa điểm cơ bản mà cụ Huỳnh đã đi qua trên con đường vì dân vì nước... Càng nghe ông thuyết trình, khách tham quan, trong đó có cả những người dân Quảng Nam, thậm chí nơi Tiên Phước, quê hương cụ Huỳnh, cũng phải ngỡ ngàng và thêm tự hào về quê hương sông núi đã sinh ra một nhân cách chói ngời như vậy...

Ông khiêm tốn bảo rằng, ông cũng chẳng giỏi giang gì đâu. Khi mới lên Thiên Ấn, ông cũng nghĩ là dọn dẹp, quét sửa và dẫn khách vào mộ cụ Huỳnh. Nhưng vì nể phục đức độ, tài năng của cụ Huỳnh, ông đã tìm tòi, sưu tầm, nghiên cứu về cuộc đời và sự nghiệp cụ Huỳnh với sự đam mê sâu sắc. Không lâu sau, ông đã có thể thuyết trình liên tục gần 10 phút mà không sai, không bỏ sót một chi tiết nào về cụ Huỳnh. Đặc biệt, ông có tài cách nói làm sao người lớn cũng hiểu, trẻ con cũng hiểu.

Ông Nguyễn Tạo đang chia sẻ với khách đến viếng mộ về thân thế và sự nghiệp của cụ Huỳnh Thúc Kháng.

Canh giữ mộ cụ Huỳnh đến khi không còn hơi sức

Nhà ông Tạo cách Thiên Ấn khá xa, tại thôn Thống Nhất, xã Tịnh Ấn Tây (Sơn Tịnh). Gần 3 năm trước, ông quyết định làm cái việc mà lúc ấy ai cũng cho là "gàn": chăm sóc, dọn dẹp mộ chí sỹ yêu nước Huỳnh Thúc Kháng. "Ngay từ lúc nhỏ, tôi đã rất kính phục cụ Huỳnh, không lúc nào nguôi mong ước một ngày nào đó có thể làm được chút gì để thỏa tấm lòng mình với cụ. Rồi ngày ấy cũng đến. Khi con cái tôi 5 đứa đều ổn định cuộc sống, tôi bắt đầu nghĩ đến tâm nguyện ấy. Chuẩn bị nước, võng, bút giấy và thức ăn cho bữa trưa, tôi đạp xe lên đường...", ông Tạo nhớ lại.

Các con của ông Tạo ban đầu cũng không muốn bố cả ngày với mưa nắng thất thường, nhưng khi hiểu tâm nguyện của bố, họ đồng thuận ủng hộ. Từ ấy, hằng ngày, người viếng mộ cụ Huỳnh thấy thấp thoáng trong khu mộ cụ bóng dáng một ông già tóc bạc, đội mũ và mặc bộ quần áo đã cũ sờn. Ông cứ làm không ngơi tay, hết nhổ cỏ, quét dọn lại giúp khách đốt nhang. Xen lẫn đó là những lời thuyết trình thu hút một cách kỳ lạ. Đúng 7 giờ 30 ông có mặt, khoảng hơn 18 giờ tối lại một mình đạp xe về nhà. Đều đặn như vậy gần 3 năm qua, chỉ gián đoạn những ngày ông ốm nặng hoặc gia đình có việc gì cần thiết lắm.

"Làm việc này, tôi thấy lòng thanh thản hẳn ra. Khi nào kiệt sức, không còn đạp xe đi được nữa thì tôi mới rời khu mộ cụ Huỳnh", ông Tạo khẳng định.

Miệt mài với công việc mà nhiều người gọi là "gàn", ông Tạo đã làm nên một nét đẹp giữa Thiên Ấn Sơn, một hình ảnh gắn liền, dường như không thể thiếu với khu di tích này. Chợt chạnh lòng nghĩ về một mai ông sức mòn gối mỏi, du khách xưa chắc chắn sẽ thấy trống vắng khi trở lại nơi đây.

Nguyễn Thành Giang - Báo CA Đà Nẵng