Làng nhà cổ xứ Tiên
Nhắc đến nhà cổ Tiên Phước, người ta thường nghĩ đến làng Lộc Yên, xã Tiên Cảnh (huyện Tiên Phước, Quảng Nam), nơi hàng chục ngôi nhà niên đại trên dưới trăm năm vẫn còn tồn tại. Nhiều ngôi nhà đã trở nên nổi tiếng với lối kiến trúc, chạm khắc tinh xảo mang đậm phong cách đặc trưng của các nghệ nhân làng mộc Văn Hà xưa.
Có thể kể đến như nhà cụ Nguyễn Huỳnh Anh, nhà ông Nguyễn Đình Mẫn, nhà ông Lê Đình Sum, Phạm Thoại, Hồ Đức Nam… Ở mỗi nhà dù niên đại khác nhau nhưng đều gặp gỡ ở sự thanh thoát và cầu kỳ trong từng nét chạm trổ cũng như lối trang trí, sắp đặt bên trong.
Điển hình như nhà cụ Nguyễn Huỳnh Anh dù đã qua 150 năm nhưng vẫn còn khá nguyên vẹn với lối kiến trúc 3 gian 2 chái, chống đỡ ngôi nhà là 16 cột cái to và 20 cột con bao bọc xung quanh; kèo, xuyên, tránh được chạm khắc tinh tế, với đủ hình thù các loài chim muông độc đáo, cùng tùng lộc, mai điểu, bướm…
Ngoài làng Lộc Yên, Tiên Cảnh, nhà cổ Tiên Phước còn hiện diện ở nhiều xã như Tiên Châu, Tiên Mỹ, Tiên Thọ, Tiên Lộc… với số lượng khá lớn. Đặc biệt, tại xã Tiên Châu, qua thống kê sơ bộ đã phát hiện gần 50 ngôi nhà cổ niên đại từ 80 đến 150 năm.
Theo anh Trương Quốc Tuấn- cán bộ văn hóa UBND xã Tiên Châu, đây chỉ là số lượng rất ít trong gần trăm ngôi nhà cổ vẫn còn tại địa phương. Những ngôi nhà khác do xuống cấp hoặc đã qua sửa mới nên xã chưa có điều kiện khảo sát thống kê hết được. Ở đây thôn nào cũng có nhà cổ, ít thì vài cái, nhiều thì trên chục cái.
Chỉ riêng phái Hội Phong tộc Nguyễn 40 gia đình nhưng đã có đến 11 ngôi nhà cổ. Sở dĩ Tiên Châu còn nhiều ngôi nhà cổ vì trong chiến tranh nơi đây là vùng tạm chiếm nên không bị bom đạn tàn phá. Bên cạnh đó, đa số người dân sống gắn bó nhiều thế hệ trong cùng ngôi nhà nên ngôi nhà còn mang yếu tố tâm linh gắn liền với tổ tiên dòng họ, được con cháu kế tục nhau giữ gìn”.
Ông Đặng Công Dung-Trưởng phòng Văn hóa thông tin huyện Tiên Phước, cho biết: “Để bảo tồn nhà cổ, trong thời gian đến, Phòng sẽ tiến hành khảo sát tổng thể số lượng nhà cổ hiện còn trên địa bàn huyện nhằm đánh giá cụ thể hiện trạng, trên cơ sở đó sẽ lập danh sách hồ sơ từng nhà để có hướng bảo tồn và phát huy giá trị những kiến trúc này.
Ngoài việc vận động, tuyên truyền nhân dân ý thức giữ gìn nhà cổ, Phòng cũng sẽ tham mưu UBND huyện dành một nguồn kinh phí cố định để kịp thời cứu vãn những ngôi nhà xuống cấp, về lâu dài sẽ gắn việc bảo tồn nhà cổ với phát triển du lịch nơi đây”.
Vĩnh Lộc - Hồng Phong, Báo Dân Việt
