Tế tửu Quốc tử giám Nguyễn Đình Tựu
Nguyễn Đình Tựu là một văn thần nổi tiếng đời Hàm Nghi triều nhà Nguyễn, tự là Doãn Ngũ, Vọng Chi, sinh năm Mậu Tý (1828) tại làng Hội An, nay thuộc thôn Hội An xã Tiên Châu, huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam trong một gia đình nhà nho vọng tộc, đỗ cử nhân khoa Tân Dậu (1861), đỗ phó bảng khoa Mậu Thìn (1868) làm quan đến chức Tán thiện Phán độc ti.
Năm 1869, ông được vua Tự Đức bổ chức Tu soạn ở bộ Hộ, sung chức giảng tập ở Dục Đức đường (dạy hoàng tử Ưng Chân), sau được bổ chức Đốc học tỉnh Quảng Nam ( như Giám đốc Sở giáo dục đào tạo ngày nay) một thời gian, lại được bổ chức giảng tập ở Chánh Mông đường (dạy hoàng tử Ưng Đăng), lãnh Tế tửu Quốc tử giám (như Giám đốc trường Đại học Quốc gia ngày nay), kiêm Thị giảng học sĩ, hàng tuần giảng sách cho vua.
Năm 1886, Đồng Khánh sau khi lên ngôi đã cử ông làm Chánh sơn phòng sứ Quảng Nam thay tiến sĩ Trần Văn Dư và điều Trần Văn Dư vào làm Bố chánh Bình Thuận. Nhận rõ ý đồ của vua Đồng Khánh, Trần Văn Dư tỏ thái độ không nhận triều chỉ, nhưng vẫn bàn giao chức sơn phòng sứ cho ông Nguyễn Đình Tựu, rồi bỏ về nhà, thực ra là đến căn cứ của Nghĩa hội cách đó không xa.
Thực tế, Nguyễn Đình Tựu chỉ giữ chức Sơn phòng sứ trong một thời gian ngắn. Theo Huỳnh Thúc Kháng thì sau khi Nghĩa hội bị quân của Nguyễn Thân phối hợp cùng với quân Pháp đánh bại, các lãnh tụ của Nghĩa hội hy sinh, Nguyễn Đình Tựu đã đứng ra che chở, bảo lãnh nhiều thành viên có tham gia Nghĩa hội, nhờ đó mà đa số đảng nhân được bảo toàn (Huỳnh Thúc Kháng tự truyện, Anh Minh xuất bản, Huế, 1961). Năm 1887, Nguyễn Đình Tựu về Huế nhận lại chức Thị giảng như cũ, rồi Đốc học Quảng Nam.
Nguyễn Đình Tựu là cậu ruột của Huỳnh Thúc Kháng, ông gả em gái của ông là Nguyễn Thị Tình cho ông Huỳnh Tấn Hữu, ông Hữu là học trò của ông cũng là cha của ông Huỳnh Thúc Kháng. Ông là người đã trực tiếp dạy học và dìu dắt chỉ bảo Huỳnh Thúc Kháng trong suốt thời thơ ấu tại quê nhà Quảng Nam.
Ông bị bệnh, mất tại chức năm 1888, thọ 60 tuổi.
Ông là người mô phạm khuôn mẫu, uyên bác nổi tiếng, đào tạo được nhiều nhà khoa bảng yêu nước đương thời nổi bật như Nguyễn Duy Hiệu.
Nguyễn Đình Tựu là một nhà giáo nổi tiếng đương thời, được Đông các đại học sĩ Cao Xuân Dục viết:
Nguyên văn:
先生文學博雅,幸檢純正,終始教職,人咸以模笵推.
Phiên âm:
Tiên sinh văn học bác nhã, hạnh kiểm thuần chính, chung thủy giáo chức, nhân hàm dĩ mô phạm suy.
Tạm dịch:
Tiên sinh văn học bác nhã, hạnh kiểm chân chính, trước sau ở nghề giáo, được mọi người tôn xưng là bậc mô phạm.
Ngày 3 tháng 12 năm 2010, tại kỳ họp thứ 17 - Hội đồng Nhân dân thành phố Đà Nẵng khóa VII, nhiệm kỳ 2004 – 2011, Hội đồng nhân dân thành phố Đà Nẵng đã thông qua và quyết định đặt tên Nguyễn Đình Tựu cho một con đường trung tâm tại quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng.
